مطالعه ژنز اندیس معدنی شورغستان (جنوب اردستان) با استفاده از ژئوشیمی اکتشافی

اندیس معدنی شورغستان، در جنوب غرب اردستان و در70 کیلومتری شمال شرق اصفهان قرار دارد. این منطقه جزیی از کمربند آتشفشانی ارومیه-دختر است و از نظر ساختاری در شرق گسل قم- زفره قرار دارد. در این منطقه بیشترین رخنمون ها مربوط به فعالیت آتشفشانی ائوسن با ترکیب کالک آلکالن و شامل ریولیت، داسیت، آندزیت و بازالت آندزیتی است که در میان آنها توف و ایگنمبریت هم دیده می شود. مهمترین سیمای کانی سازی در محدوده مورد مطالعه، پهنه های کانی سازی رگه - رگچه ای می باشد که توسط گسل ها و پهنه های گسلی با روند عمومی شمال غرب و جنوب شرق کنترل شده است. مطالعات ساختاری، در منطقه شورغستان نشان می دهد که دو سیستم اصلی گسلش در منطقه قابل مشاهده است که شامل: 1-گسل های شمال غربی- جنوب شرقی به موازات گسل قم-زفره وگسل های شمال شرقی- جنوب غربی در جهت بر روند گسل قم-زفره گسترش یافته اند. در محدوده اکتشافی در زمان اولیگومیوسن- میوسن همزمان با ترزیق توده های نفوذی و یا با فاصله تاخیری کوتاه پس از ترزیق توده نفوذی، در اثر فعالیت محلول های گرمابی و سنگ های پیرامون آن تحت تاثیر فعالیت های دگرسانی قرار گرفته و تغییر ماهیت داده اند. گسترش دگرسانی در امتداد شکستگی ها و رگه ها به مراتب بیشتر بوده و در این نواحی توده نفوذی و سنگ های پیرامون آن به شدت دگرسان شده ا ند. مهمترین محصولات دگرسانی گرمابی در محدوده مورد مطالعه عبارتند از: سیلیس، کانی های رسی، سریسیت، کلریت، کلسیت، آلکالی فلدسپات و اکسیدهای آهن. در محدوده مورد مطالعه بخش های دگرسان شده در دو مقیاس قابل بررسی می باشد که عبارتند از: 1- دگرسانی عمومی: به صورت توالی از دگرسانی سریسیتیک، اکسیدان و سیلیسی است که کل مجموعه از خارج توسط دگرسانی پروپیلیتیک در بر گرفته شده است. 2- دگرسانی در حاشیه رگه ها: در این مرحله همزمان با ترزیق رگه های سیلیسی و فعالیت محلول های گرمابی سنگ دیواره به شدت دگرسان شده است به طوری که در مواردی بافت اولیه سنگ دیواره کاملا از بین رفته و تشخیص آن را دشوار نموده است. توالی دگرسانی موجود در حاشیه رگه های سیلیسی به سمت سنگ دیواره به ترتیب دگرسانی سریسیتی و آرژیلیک و اکسیدان - سیلیسی به اکسیدان است. کانی های اصلی تشکیل دهنده رگه های کانی سازی کوارتز، کانی های رسی و کلسیت می باشد. کانه های تشکیل دهنده آنها شامل: پیریت، کالکوپیریت، مالاکیت، کوولیت، طلا، هماتیت، گوتیت و اولیژیست می باشد. ساخت و بافت کانی های فلزی اغلب جانشینی، افشان، استوک ورک و پرکننده فضای خالی می باشد. مطالعه ی سیالات درگیر نیز بیانگر آن است که سیال کانه ساز دارای شوری پایین تا متوسط و در حدود 7 تا 16درصد وزنی معادل نمک طعام تغییرمی کند. دمای همگن شدگی سیالات درگیر غالباً بین ?c290- 130 می باشد و منشاء سیال کانه ساز در محدوده دمای آب های جوی و ماگمایی قرار گرفته است. همچنین مطالعات ژئوترمومتری بر روی کانی کلریت دمای258-238درجه سانتی گراد را نشان می دهد که تایید کننده دمای پایین کانی سازی می باشد. مطالعه ی رسوبات آبراهه ای و بررسی های زمین شیمیائی، ناهنجاری هایی از عناصر سرب، روی، مس، طلا، کبالت و نیکل نشان می دهد. که در این میان میزان عناصر سرب و روی به عنوان عناصر فوق کانساری بسیار بالا است. بررسی ضریب همبستگی میان عناصر فلزی نشان می دهد که میان عناصر سرب و روی بیشترین همبستگی مثبت وجود دارد و بعد از آن همبستگی این دو عنصر با مس مثبت است. وجود توده های نفوذی و نیمه نفوذی با ترکیب اسیدی تا حدواسط، وجود دگرسانی های پروپیلیتیک، سریسیت، سیلیسی، آرژیلیک و کربناتی مرتبط با این توده ها و وجود کانی سازی های مرتبط با زون های گسلی و کانی سازی افشان و همچنین مطالعه ی سیالات درگیر در منطقه شورغستان به نظر می رسد که کانه زایی در این محدوده بیشتر شبیه به ذخائر اپی ترمال سولفیداسیون پایین باشد و بررسی وجود کانه زایی نوع مس پورفیری در عمق پیشنهاد می گردد. شورغستان، دگرسانی، سیالات درگیر، زمین شیمی، اپی ترمال